PABLO NERUDA

«Αν άγγιζες μονάχα την καρδιά μου, αν ακουμπούσες το στόμα σου πάνω στην καρδιά μου, το λεπτοκαμωμένο στόμα σου, τα δόντια σου, αν ακουμπούσες τη γλώσσα σου σαν ένα βέλος πορφυρό εκεί που η σκονισμένη καρδιά μου χτυπάει, αν φύσαγες μες στην καρδιά μου, κοντά στη θάλασσα, θρηνώντας, θ' αντιλαλούσε μ' ένα θόρυβο σκοτεινό, μ' έναν ήχο από τροχούς υπνωμένου τρένου, ωσάν νερό τρεμουλιαστό, ωσάν φθινόπωρο σε φύλλα...».

Ο Πάμπλο Νερούδα, γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1904, στην Parral της Χιλής. Το πραγματικό του όνομα ήταν Ricardo Eliecer Neftali Reyes Basoalto. Η μητέρα του πέθανε σχεδόν αμέσως μετά την γέννηση του. Μετακόμισαν στο Τεμουκο όταν ο πατέρας του – σιδηροδρόμος στο επάγγελμα – ξαναπαντρεύτηκε λίγα χρόνια αργότερα. Συμπαραστάτης του στις ποιητικές του δημιουργίες στάθηκε η διευθύντρια του σχολείου θηλέων Gabriela Mistral και μετέπειτα βραβευμένη με Νόμπελ Λογοτεχνίας. Σε ηλικία 13 ετών εξέδωσε το πρώτο του ποίημα Entusiasmo y Perseverancia στην εφημερίδα "La Mañana". Καθώς όμως ο πατέρας του δεν ήταν ιδιαίτερα ικανοποιημένος με τις επιλογές του γιου του, αποφάσισε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Πάμπλο Νερούδα (δανειζόμενος τα ονόματα από τον Τσέχο ποιητή Jan Neruda 1834-1891 και τον Γάλλο Paul Verlain 1844-1896, επίσης ποιητή). Το 1946 άλλαξε το όνομα του και επίσημα πια. 

Το 1921 μετακόμισε στο Santiago για να σπουδάσει Γαλλική φιλολογία. Στο διάστημα των σπουδών του εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές, «Crepusculario»  (1923) και «Είκοσι Ερωτικά Ποιήματα και Ένα Απελπισμένο Άσμα» (1924). Τα χρήματα που του απέφεραν όμως δεν ήταν σημαντικά και έτσι αποφάσισε να μπει στο Διπλωματικό Σώμα και να υπηρετήσει την Χιλή ως Πρόξενος. Από το 1927 έως το 1935, ταξίδεψε με την ιδιότητα αυτή στην Βιρμανία, την Κεϋλάνη, την Ιάβα, την Σιγκαπούρη, το Μπουένος Άιρες, την Βαρκελώνη και την Μαδρίτη. Στην διάρκεια αυτής της περιόδου είχε την ευκαιρία να βιώσει από κοντά την άθλια ζωή των ανθρώπων της Ασίας και όχι μόνο. Έχοντας συνάψει στενή φιλία με τον Federico Garcia Lorca, το ξέσπασμα του Ισπανικού Εμφυλίου και η δολοφονία του φίλου του, τον οδήγησε στην πολιτικοποίηση του με κομμουνιστικές κατευθύνσεις.  Αυτές του οι πεποιθήσεις τον κατέστησαν εξόριστο από την Χιλή την περίοδο 1948-1952.  Αργότερα όμως επέστρεψε θριαμβευτικά, όντας πια πλούσιος και διάσημος. 

Το 1971, κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας και παρότι ήταν πολύ άρρωστος, ταξίδεψε στη Σουηδία για να παρευρεθεί στην απονομή. 

Στάθηκε στο πλευρό του καλού του φίλου Salvador Allende καθ’ όλη την διάρκεια του προεκλογικού του αγώνα. Η μοίρα όμως στάθηκε σκληρή και, ο Αλιέντε δολοφονήθηκε από τους στρατιώτες του Πινοσέτ ένα χρόνο μετά την εκλογή του. Λίγες μέρες αργότερα, στις 23 Σεπτεμβρίου 1973, ο Πάμπλο Νερούδα άφησε την τελευταία του πνοή χτυπημένος από τον καρκίνο. 

40 χρόνια μετά τον θάνατο του, και ύστερα από τις καταγγελίες του προσωπικού του βοηθού και οδηγού ότι ο Νερούδα δηλητηριάστηκε από το καθεστώς Πινοσέτ , τον Απρίλιο του 2013 και με δικαστική απόφαση έγινε η εκταφή και επανεξέταση των οστών του ποιητή. Μέχρι στιγμής όμως δεν υπάρχουν σημάδια δολοφονικής ενέργειας.

Με την χώρα μας, ο Πάμπλο Νερούδα συνδέθηκε μέσα από την γνωριμία και φιλία του με τον Μίκη Θεοδωράκη. Γνωρίστηκαν στο Παρίσι και τους ένωσαν κοινές ιδέες, πεποιθήσεις και βιώματα. Μάλιστα, όταν τον κάλεσε στην Χιλή το 1971, τον σύστησε και στον Αλιέντε. Όπως διηγείται ο ίδιος ο κ. Θεοδωράκης, το 1972, ο Νομπελίστας πλέον - ποιητής ήταν επίσης παρών στην ηχογράφηση του «Canto General» που έγινε στο Παρίσι. Δυστυχώς όμως η προγραμματισμένη συναυλία στη Χιλή δε δόθηκε ποτέ γιατί τους πρόλαβε ο θάνατος του Αλιέντε και του Νερούδα, και το καθεστώς Πινοσέτ. 

Ο Πάμπλο Νερούδα έχει χαρακτηριστεί (και όχι άδικα), ως ο σημαντικότερος Χιλιανός ποιητής του 20^ου αιώνα. Κλείνοντας, θα αφήσουμε τον ίδιο τον ποιητή να μιλήσει για εκείνον: Έχω για τη ζωή μιαν αντίληψη δραματική και ρομαντική. Ο,τι δεν αγγίζει βαθιά την ευαισθησία μου δεν με ενδιαφέρει. Όσον αφορά την ποίηση, στην πραγματικότητα καταλαβαίνω πολύ λίγα πράγματα. Γι' αυτό συνεχίζω με τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας. Ίσως απ' αυτά τα φυτά, τη μοναξιά, τη σκληρή ζωή, βγαίνουν οι μυστικές, αληθινά βαθιές "Ποιητικές Πραμάτειες" που κανείς δεν μπορεί να διαβάσει, γιατί κανείς δεν τις έγραψε. Η ποίηση διδάσκεται βήμα βήμα ανάμεσα στα πράγματα και στις υπάρξεις, χωρίς να τα χωρίσουμε, αλλά ενώνοντάς τα με την ανιδιοτελή απλωσιά της αγάπης.    

Σημαντικά έργα 

• «Crepusculario»
• «Veinte poemas de amor y una canciσn desesperada»
• «Residencia en la tierra»
• «Tercera residencia»
• «Canto general»
• «Los versos del capitαn»
• «Odas elementales»
• «Extravagario»
• «Memorial de Isla Negra» και
• «Confieso que he vivido»