Σεληνιακή τετράδα και ματωμένα φεγγάρια

Lunar tetrad & Blood Moon

Η πανσέληνος, είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο η Σελήνη, η Γη και ο Ήλιος ευθυγραμμίζονται ή τουλάχιστον όσο το δυνατόν πλησιέστερα στην νοητή γραμμή, με την Γη να παρεμβάλλεται ανάμεσα από τα δύο σώματα. Σε αυτή την φάση, το ορατό ημισφαίριο του δορυφόρου, φαίνεται ως ένας πλήρης φωτεινός κυκλικός δίσκος στον ουράνιο θόλο.

 

Η έκλειψη Σελήνης συμβαίνει μόνο σε πανσέληνο και, εάν και εφόσον η Σελήνη περνά από κάποιο κομμάτι της γήινης σκιάς. Το γεγονός αυτό, κάνει το σημείο «επαφής» να σκουραίνει, σκοτεινιάζοντας έτσι και το ανάλογο μέρος της Σελήνης. Η πλήρης περιστροφή του δορυφόρου γύρω από την Γη είναι περίπου 29.5 μέρες. Αν αναρωτιέστε γιατί δεν έχουμε έκλειψη κάθε φορά που έχουμε και πανσέληνο, η εξήγηση είναι απλή: Λόγω της εκλειπτικής τροχιάς της Σελήνης, τις περισσότερες φορές βρίσκεται είτε πιο πάνω είτε πιο κάτω από το επίπεδο της τροχιάς της Γης. 

Όμως, 2 έως 4 φορές τον χρόνο, η Σελήνη περνά πλήρως ή μερικώς από την σκιά της Γης, και τότε έχουμε την σχετικού τύπου έκλειψη. Περίπου 35% των εκλείψεων είναι τύπου παρασκιάς, ένα άλλο 30% είναι μερική έκλειψη, ενώ το υπόλοιπο 35% είναι ολικές εκλείψεις, οι οποίες και είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές να παρακολουθεί κανείς.

 

Τα τελευταία χρόνια, ο όρος «ματωμένο φεγγάρι» είναι ιδιαίτερα δημοφιλής όταν αναφερόμαστε στην έκλειψη Σελήνης. Όταν η Γη εκλείπει την Σελήνη, εμποδίζεται μεν το άμεσο φως αλλά, οι ακτίνες του Ηλίου συνεχίζουν να εκπέμπονται προς την Σελήνη. Πάρα ταύτα, το φως αυτό ταξιδεύει πρώτα μέσα από την ατμόσφαιρα της Γης. Η διάθλαση του ηλιακού φωτός είναι υπαίτια που βλέπουμε κατά την ολική έκλειψη, την Σελήνη να παίρνει ένα κοκκινωπό χρώμα. Αυτό, παρεμπιπτόντως, είναι το ίδιο φαινόμενο που προκαλεί τα ηλιοβασιλέματα να εμφανίζονται κόκκινα. 

Μια σεληνιακή έκλειψη μπορεί να είναι επίσης κίτρινη, πορτοκαλί ή καφετιά, κι αυτό γιατί διαφορετικοί τύποι σκόνης ή σύννεφων στην ατμόσφαιρα της Γης επιτρέπουν και διαφορετικά κύματα να φτάσουν στην επιφάνεια της Σελήνης.

Διάθλαση ονομάζεται το φυσικό φαινόμενο της εκτροπής της ευθύγραμμης τροχιάς διάδοσης που υφίστανται φωτεινά ή άλλα κύματα όταν διέρχονται από ένα διαπερατό από αυτά μέσον σε έτερο. Η γήινη διάθλαση λαμβάνεται υπόψη σε παρατηρήσεις μακρών οπτικών πεδίων και έχει σχέση με τον ορατό ορίζοντα.

Οι ολικές σεληνιακές εκλείψεις είναι σχετικά σπάνιες, σε αναλογία 1:3 περίπου. Σε βάθος δεκαετίας, 4 έως 5 τέτοιες εκλείψεις είναι ορατές από την Γη. Υπάρχουν όμως κάποιες περίοδοι, όπου έχουμε το φαινόμενο τεσσάρων συνεχόμενων ολικών εκλείψεων Σελήνης. Αυτή η συνεχεία ονομάζεται Σεληνιακή Τετράδα.

Ο ιταλικής καταγωγής αστρονόμος Giovanni Schiaparelli, υπολόγισε πως τα περιστατικά τέτοιου τύπου τετράδων, διαφέρουν ανά τους αιώνες. Κάποιες περίοδοι έχουν αρκετές σεληνιακές τετράδες, ενώ κάποιες άλλες δεν έχουν καμία.

 

Την περίοδο που διανύουμε, οι εκλείψεις Σελήνης ανήκουν σε τετράδα. Ξεκινώντας από την έκλειψη στις 15 Απριλίου 2014, ακολούθησε αυτή στις 8 Οκτωβρίου 2015, στη συνέχεια 4 Απριλίου 2015 και κλείνει στις 28 Σεπτεμβρίου 2015.  Η προηγούμενη σεληνιακή τετράδα συνέβη το 2003-04 ενώ η επόμενη θα σημειωθεί το 2032-33. Ακολουθούν 2043-2044, 2050-2051, 2061-2062, 2072-2073 και 2090-2091.