ΜΙΛΤΟΝ ΦΡΙΝΤΜΑΝ

Milton Friedman - όταν ο άνθρωπος γεννά ιδέες και οι ιδέες δεινά....

Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν, γεννήθηκε στις 31 Ιουλίου 1912 στην Νέα Υόρκη και ήταν Ούγγαρο-Εβραίος γιος μεταναστών. Υπήρξε ο ιδρυτής της «Σχολής του Σικάγο» που στην ουσία ήταν το Τμήμα Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Σικάγο τη δεκαετία του 1950. Η ραχοκοκαλιά των όσων δίδασκε ήταν ο ακραίος οικονομικός φιλελευθερισμός. Οι συγκεκριμένες σπουδές δεν παρείχαν Γνώσεις αλλά γεννούσαν μια Ιδέα. Οι σπουδαστές της εποχής αποτέλεσαν ένα φυτώριο ακραίων καπιταλιστών και πολέμιων της κρατιστικής και κοινωνικής πολιτικής. Έγιναν η γέφυρα των σημερινών golden boys και κάθε λογής «κουστουμαρισμένων εγκληματιών».

Ο Φρίντμαν οραματιζόταν ένα σύστημα που έχει επέλθει σε αυτό-ισορροπία αφαιρώντας πρωτίστως την ανθρώπινη παρέμβαση. Αιτία του κακού κατά την άποψη του, ήταν οι κάθε μορφής κρατικές ρυθμίσεις, οι περιορισμοί στο εμπόριο και τα περιχαρακωμένα συμφέροντα (Ναόμι Κλάιν - το Δόγμα του Σοκ). Μιλάμε για τον απόλυτο καπιταλισμό, που γεννιέται μετά την πλήρη αποδόμηση των κοινωνιών. Σε αυτόν αποδίδεται η ιδέα πως, «μια οικονομική κρίση ή μια καταστροφή ή ένας πόλεμος, είναι η ευκαιρία για μεγάλες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε ένα κράτος».

Παρ’ ότι αρχικά ήταν Keynesιανός και είχε μάλιστα δουλέψει στο σχέδιο Μάρσαλ, αργότερα τάχτηκε υπέρ της αναθεώρησης ορισμένων πτυχών της ποσοτικής θεωρίας. Ήταν μέλος της Mont Pelerin Society, με επικεφαλής τον Αυστριακό οικονομολόγο Φρίντριχ φον Χάγιεκ, όπου πίστευαν ότι αν οι κυβερνήσεις σταματούσαν να παρέχουν υπηρεσίες και να ρυθμίζουν τις αγορές, η οικονομία θα ρυθμίζονταν μόνη της.
Κατά τον Φρίντμαν, οι καταναλωτές και οι παραγωγικές δυνάμεις είναι δύο κατηγορίες που η μεν πρώτη βλέπει το χρήμα ως μέσον απόκτησης αγαθών ενώ η δεύτερη βλέπει το χρήμα  ως μέσον διεύρυνσης της παραγωγής των αγαθών (μηχανήματα, εξοπλισμός κτλ).
Για τον Φρίντμαν, το κράτος πρέπει να περιορίζεται «στη διατήρηση του νόμου και της τάξης, στην επιβολή της εφαρμογής των ιδιωτικών συμφωνιών, στην προώθηση των ανταγωνιστικών αγορών». Αντίθετα με ότι συνηθίζεται, θα πρέπει να υπάρξουν «γενναίοι» πολιτικοί που θα εφαρμόσουν το δόγμα του σοκ στις χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικό πρόβλημα.

Αθεράπευτα μονεταριστής έλεγε πως «ο κόσμος προχωρά χάρη στα άτομα που κυνηγούν τα δικά τους ξεχωριστά ενδιαφέροντα. Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του πολιτισμού μας δεν έχουν προκύψει από κυβερνητικούς γραφειοκράτες». Επίσης,

«Η ιστορία μας δηλώνει ότι ο καπιταλισμός είναι μια αναγκαία κατάσταση στην πολιτική ελευθερία».

«Οι κυβερνητικές λύσεις ενός προβλήματος είναι συνήθως εξίσου άσχημες όσο και το πρόβλημα».

«Εάν βάλεις μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση ως επικεφαλής της Σαχάρας για 5 ημέρες, θα προκύψει έλλειμμα σε άμμο».

«Κανείς δεν ξοδεύει τα χρήματα των άλλων με την ίδια σύνεση που ξοδεύει τα δικά του. Κανείς δεν χρησιμοποιεί τους πόρους των άλλων με την ίδια σύνεση που χρησιμοποιεί τους δικούς του. Γι’ αυτό, αν θέλετε αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα, εάν θέλετε η γνώση να χρησιμοποιηθεί δεόντως, πρέπει να το κάνετε με τα μέσα της ιδιωτικής περιουσίας». Κι όμως, οι ιδιωτικοποιήσεις εκτίναξαν τα κέρδη της ελίτ και καταδίκασαν τον απλό πολίτη σε φτώχεια και στέρηση.

Η Χιλή, ήταν η πρώτη χώρα που τέθηκαν σε εφαρμογή οι θεωρίες του Φρίντμαν . Η κερκόπορτα άνοιξε με την ανατροπή της εκλεγμένης σοσιαλιστικής κυβέρνησης του Salvador Allende, οπόταν και ανέλαβε το δεξί χέρι του προέδρου και πρωτεργάτης του πραξικοπήματος, ο ανελέητος δικτάτορας  Augusto Pinochet. Έκτοτε, οι θεωρίες του έχριζαν αποδοχής μόνο από ολοκληρωτικά καθεστώτα και χούντες, ειδικότερα σε χώρες της λατινικής Αμερικής.

Η θριαμβευτική πορεία της ιδεολογίας ήρθε με τις πολιτικές εξελίξεις της δεκαετίας του 1980. Το δίδυμο Ρόναλντ Ρέιγκαν και Μάργκαρετ Θάτσερ, νομιμοποίησαν εν μέρει την Σχολή του Σικάγο, χωρίς ωστόσο να εφαρμόζουν ολοκληρωτικά την θεραπεία Σοκ στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το 1976, βραβεύτηκε με το Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών, για τα επιτεύγματα του στους τομείς της καταναλωτικής ανάλυσης, νομισματικής θεωρίας και για την απόδειξη της πολυπλοκότητας της πολιτικής σταθεροποίησης. Η βράβευση σημαδεύτηκε από την διαμαρτυρία ενός νεαρού παρευρισκόμενου ακτιβιστή που κατηγορούσε τον Φρίντμαν ως αυτουργό της δυστυχίας των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Το 1988 τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, ενώ την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών.

Πέθανε στις 16 Νοεμβρίου 2006, σε ηλικία 94 ετών.

Ας δούμε τώρα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στον γενέθλιο χάρτη του. Αυτό που παρατηρούμε αρχικά είναι ότι έχει Ήλιο στον Λέοντα, Ερμή στην Παρθένο, Δία στον Τοξότη και Ουρανό στον Υδροχόο, στα ζώδια δηλαδή της κυριαρχίας τους. Βλέπουμε επίσης έναν μεγάλο Σταυρό σε μεταβλητά ζώδια, που χαρίζει προσαρμοστικότητα, ευελιξία, περιέργεια για νέες εμπειρίες και τάση για εξέλιξη.

Ο Βόρειος Δεσμός του βρίσκεται στον Κριό (Νότιος στον Ζυγό). Αυτή η θέση δείχνει ότι ήρθε για να ηγηθεί, να κάνει τη διαφορά, να αφήσει το δικό του στίγμα. Ξέρει να είναι διπλωμάτης, να κινείται μέσα σε ομάδες, να συνεργάζεται και να εξασφαλίζει την βοήθεια των άλλων. Η Αφροδίτη από τον Λέοντα σε ακριβές τρίγωνο με τους δεσμούς του (η Αφροδίτη κυβερνήτης του Ζυγού, του Ν. Δεσμού), τον βοηθά να ασκεί «γοητεία» στους άλλους. Φυσικά, δεν λείπει ο εγωισμός και η πεποίθηση ότι είναι ο καλύτερος.

Καθώς δεν γνωρίζουμε την ακριβή ώρα γέννησης, δεν μπορούμε να έχουμε και την ακριβή θέση της Σελήνης του. Στις 00:40 πέρασε στο ζώδιο των Ιχθύων γι’ αυτό και θα υποθέσουμε ότι μάλλον έχει την Σελήνη στους Ιχθύες. Καταστρώνουμε τον χάρτη με ώρα 12:00 μ.μ.

Ο Ήλιος του όπως είδαμε βρίσκεται στο ζώδιο του Λέοντα. Το ζώδιο του «Βασιλιά» του χάρισε την θέληση, τον μαγνητισμό, την υπερηφάνεια, την αίσθηση ανωτερότητας, την επιθυμία για θαυμασμό, τις ηγετικές τάσεις. Σε τρίγωνο με τον Δία στον Τοξότη, αύξησε την επιθυμία για τον πρωταγωνιστικό ρόλο στα κοινωνικά δρώμενα. Αυτή η όψη τον βοήθησε να βγάλει με άνεση τις ποιότητες του Λέοντα και του έδωσε τον ενθουσιασμό και την ενέργεια να κυνηγήσει τους στόχους του. Φυσικά, η υπερβολή εδώ μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές καταστάσεις: υπερβολή (Δίας) της υπερηφάνειας (Λέων), ακόρεστη θέληση για ευχαρίστηση, δυσανάλογη αυτοπεποίθηση που οδηγεί σε στυγνό υλισμό κτλ.  Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τους νόμους, το σύστημα, τον ηθικό κώδικα της κοινωνίας και όλα αυτά μέσα από μια προσωπική φιλοσοφική οπτική γωνία. Και εδώ έπαιξε τον ρόλο της η Σελήνη. Ο Δίας συγκυβερνά τους Ιχθύες, γι’ αυτό και στην συγκεκριμένη περίπτωση βλέπουμε το μεγάλο «όραμα» που είχε. Οραματίστηκε ένα Σύστημα πολύ προτού τεθεί σε εφαρμογή και έμεινε πιστός σ’ αυτό από την αρχή ως το τέλος. 

Το σύστημα του Φρίντμαν είχε ως κεντρική ιδέα την ελευθερία. Με τις ιδέες του κατηγόρησε πολύ το πολιτικό σύστημα και την κρατούσα αρχή παρότι αυτούς χρειαζόταν για να τις θέσει σε εφαρμογή (αντίθεση Δία-Κρόνου). Η σύνοδος Ερμή-Άρη στο ζώδιο της Παρθένου έδωσε την αγάπη του για τους αριθμούς, την λογική, την τελειομανία και την εργασιομανία (κι όλα αυτά βέβαια στο όνομα της υπηρεσίας…;) αλλά και την επιδέξια χρήση της ενέργειας του για να επιτύχει τον στόχο του με μεγάλη ακρίβεια. Όσα πίστευε μπορούσαν να εφαρμοστούν μόνο σε καθολικά καθεστώτα και επιβάλλονταν με την χρήση βίας και φόβου ( σύνοδος Ερμή-Άρη σε τετράγωνο με τον Κρόνο). Τα μέτρα δεν ήταν ποτέ ευχάριστα στον λαό (τετράγωνο Σελήνης-Κρόνου). Κι όμως αυτός είχε την αλαζονεία να πιστεύει ότι πρόσφερε βοήθεια, έδινε λύση για μελλοντική ευμάρεια και απαλλαγή από τα κρατικά λάθη… Η αυταπάτη της Σελήνης στους Ιχθύες μεγεθύνονταν από τον Δία.  Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τετράγωνου Σελήνης (Ιχθύες) με τον Δία του  ήταν το γεγονός ότι πίστευε στην ελεύθερη διακίνηση της μαριχουάνας… «ο βασικός λόγος που εναντιώνομαι στην απαγόρευση της μαριχουάνας είναι κυρίως ηθικός: δεν νομίζω ότι το κράτος έχει περισσότερο δικαίωμα να μου πει τι να βάλω στο στόμα μου, από ότι να μου πει τι να βγάλω απ’ αυτό…».

Ο Μίλτον Φρίντμαν υπήρξε μια πολύ σημαντική προσωπικότητα, κυρίως όχι επειδή προσέφερε γνώσεις και αξίες αναγνωρισμένες από την πλειοψηφία της κοινωνίας αλλά επειδή συνέβαλλε στην εφαρμογή της παγκοσμιοποίησης. Όσα βιώνουμε τα τελευταία χρόνια δεν οφείλονται αποκλειστικά σε αυτόν, όμως έβαλε το λιθαράκι του να εξαπλωθεί η δυστυχία ανάμεσα μας…

«Μια κοινωνία που βάζει την ισότητα μπροστά από την ελευθερία, θα καταλήξει χωρίς ισότητα αλλά και χωρίς ελευθερία. Μια κοινωνία που βάζει πρώτα την ελευθερία ως υπό-προϊόν της ευτυχίας, θα καταλήξει με περισσότερη ελευθερία και περισσότερη ισότητα»

Μίλτον Φρίντμαν